كليدهاي مهارتي در بحث مردم داري از ديدگاه امام رضا (ع) چگونه است؟
نکته بسیار جالب در بحث عاطفی و ارتباط انسانی امام رضا (ع) با اطرافیان، مهارت «مردم‌داری» است. وقتی که ما این مهارت را بررسی مي‌کنیم، به نکات آموزنده ای مي‌رسیم. یاران حضرت سیره عملی ایشان را چنین توصیف کرده اند که با همه مردم در نهایت ادب، تواضع و مهربانی رفتار کرده و هیچ وقت خود را از مردم جدا نمي‌کردند. به عنوان مثال وقتي سفره‌ای پهن مي‌شد همه خدمتکاران را کنار خودشان مي‌نشاندند و اگر کسی اعتراض مي‌کرد در پاسخ مي‌فرمودند که «خالق ما یکی است و پدر و مادر ما یکی است فرمایش حضرت درباره همسایه داری یکی ديگر از جلوه‌های روابط عاطفی ما با دیگران است، یا در بحث خدماتی که مردم برای هم انجام مي‌دهند، از آنجا که یکی از عوامل گسترش و توسعه خدمات اجتماعی این است که روح سپاس و شکرگزاری در مردم روز به روز قدرت و قوت بیشتری پیدا کند، حضرت مي‌فرمودند: «هرکس از خوبی مردم تشکر نکند از خداوند متعال تشکر نکرده است.» به این معنا که سپاس از مردم زمینه سپاس از پروردگار است.

ایشان در جایی دیگر مي‌فرمودند: «بدترین مردم کسی است که یاری‌اش را از ديگران بازدارد.» ممکن است افراد در بد بودن درجات مختلفی داشته باشند، ولی در نگاه حضرت بدترین مردم کسی است كه بتواند به دیگری یاری برساند ولی این کار را نکند. نمونه دیگر درباره رسم ميهمانداری ایشان است.
نقل شده که یک شب فردی ميهمان حضرت شد. چراغی روشن بود و نور به سوی خاموشی مي‌گراييد. ميهمان دستش را جلو برد تا نور شعله را بیشتر کند. حضرت فرمودند: «این کار را خودم انجام مي‌دهم. ما مردمي ‌هستیم که ميهمانمان را در خانه به کاری وا نمي‌داریم حتی به اندازه زیاد کردن شعله چراغي» حضرت نمي‌خواستند که با این کار میهمانشان به زحمت بیفتد. «مهارت همدلی» که زیرمجموعه مهارت‌های اجتماعی است، نیز از نکات برجسته سیره رضوی است.
با توجه به پیشینه مطالعاتی جنابعالی از سیره رضوی، چه الگوهاي رفتاري را مي‌توان در سيره حضرت پيدا كرد؟
زندگي حضرت رضا(ع) از دو جهت قابل بررسي است؛ سيره علمي ‌و سيره عملي. طبیعتا سطوح مختلف را مي‌توان برای بحث الگوپذیری تعریف کرد و سطح الگوپذیری ما باید با معیاری به‌نام میزان رشد فکری و روحی انسان سنجیده شود، زیرا هر چقدر انسان قدرت رشد روحی، فکری و معنوی بالاتری داشته باشد به سطح بالاتری ارتقا مي‌یابد. این الگوها هم در سطوح مختلف مرتبط با ظرفیت‌های هر فرد مي‌توانند مطرح باشند. هر چقدر انسان خودش را به قله نزدیک‌تر کند برخورداری‌های معنوی و اخلاقی بیشتری هم پیدا مي‌کند. در سيره عملي و بيانات امام رضا(ع) مي‌توان مهارت‌هاي مختلف را طبقه‌بندي كرد. برقراري ارتباط با همسر، خانواده و افرادي كه در سطح جامعه هستند.
امام رضا(ع) مي‌فرمايد: «مومن سه نشان از خدا، رسول خدا و ولي خدا دارد و نشان خدا، كتمان سر ديگران است و نشانه رسول خدا مدارا و التفات با مجموع آدم‌هايي است كه در اطراف او حضور دارند و نشان سوم از ولي خدا در مورد تحمل شدائد و مقاومت در برابر ناسازگاري‌هاي انساني است.»
در بخش سيره رضوي به مهارت‌هاي اخلاقي حضرت در مواجهه با مشكلات بر مي‌خوريم. روزي یونس بن عبدالرحمان یکی از یاران و دوستداران آن حضرت با چهره غمگین و گریان نزد ایشان آمد و از رفتار و گفتار نادرست برخی از اطرافیان گله کرد. حضرت فرمودند: «ای یونس! غمگین مباش، بگذار مردم هرچه مي‌خواهند بگویند. این گونه مسائل و صحبت‌ها اهمیتی ندارد.»
حضرت در آغاز با تسلی خاطر دادن به آن فرد سعی کردند که با همدلی غم وي را کم کنند. سپس بینشی به او دادند که این بینش بسیار مهم است و اگر شاخص در زندگی افراد شود آن‌ها هیچ گاه در برابر مشکلات فرو نمي‌ریزند. حضرت فرمودند: «زمانی که امام تو از تو راضی و خشنود باشد، جای هیچ گونه نگرانی و ناراحتی نیست» یعنی اگر همه مردم آمدند و مطالبی بی اساس مطرح کردند و باعث دلگیری و ناراحتی تو شدند، این‌ها اصالت ندارد، ملاک رضایت، امام زمان و حضرت حق است.
اگر امام زمان (عج) و حجت حق که معصوم هستند، از شما راضی بودند، مردم هرچه گفتند اهمیتی ندارد.
از مهارت‌هاي ديگري كه در سيره عملي مطرح مي‌شود و غير قابل انكار است، تكريم شخصيت و منزلت است. در انساني كه داراي كرامت باشد گناه نمي‌گنجد و خطا وجود ندارد.
مهارت‌هاي سيره رضوي در رابطه با تكريم مقام خانواده به چه شكل است؟
حضرت در باب خانواده، همسر و فرزند سفارش‌هايي دارند كه مي‌تواند براي پيروانشان راه گشا باشد. از روش‌هاي آن حضرت است كه وقتي به منزل مي‌آمدند وقت خود را به دو قسمت مي‌كردند؛ بخشي را به خود اختصاص مي‌دادند و قسمتي را به خانواده خود و بعد، از آن وقتي كه به خود حضرت اختصاص داشت، قسمتي را به مردم اختصاص مي‌دادند.
ما قرن‌ها از دوران حيات امام هشتم(ع) فاصله داريم. چه راه‌ها و پل‌هايي براي رسيدن به سيره آن حضرت مي‌بينيد؟
فرمايش‌ها و تعاليم حضرت رضا(ع) و سيره عملي ايشان مبتني بر فطرت بوده و تغيير ناپذير است و همان طور كه هر انساني، فطرتا آرامش را دوست دارد و هر مادري فطرتا براي فرزند خود مايه مي‌گذارد، آنچه كه ايشان در رابطه با مهارت‌هاي زندگي مي‌آموزند، نيز چون به مباني فطري باز مي‌گردد تغيير ناپذير است و در هر عصري مي‌توانيم به آن‌ها پايبند باشيم. منتها همان طور كه گفتم اين الگوها بايد در قالب حكايت‌ها و داستان‌ها و روايت‌هايي زيبا بيان شوند تا نسل نوي ما به آن گرايش يابند.
با توجه به اينكه زندگي امام هشتم(ع) سرشار از رازهاي معرفتي و خداشناسي است، تاسي به ايشان تا چه اندازه به خداشناسي و معرفت‌شناسي ختم مي‌شود.
چون بحث خداشناسي، يكي از بحث‌هاي محوري در شناخت شناسي و معرفت‌شناسي است، وقتي صحبت از معرفت‌شناسي مي‌كنيم، شناخت خداي متعال در اوج معرفت‌شناسي قرار مي‌گيرد.
به نظر مي‌رسد، ما بايد از طريق اولياي خدا كه اين راه را شناخته‌اند، وارد شناخت پروردگار شويم. اين كلام از حضرت رضا(ع) است كه اميرالمومنين(ع) بهترين راه شناخت حق تعالي و بهترين وسيله معرفت به پروردگار است. بنابراين نسل جوان اگر بخواهد خدا را بشناسد، بايد نخست اميرالمومنين(ع) را كه خداشناس واقعي بود بشناسد. بايد عبادت، مناجات، شب زنده داري و عشقي را كه اميرالمومنين به خدا داشت حس كند تا از اين طريق بتواند خدا را بهتر بشناسد.
واسطه‌هاي فيض كه اهل بيت و اوليا(عليهم السلام) هستند، مي‌توانند به عنوان زمينه براي شناخت خداوند مورد دقت نسل جوان قرار گيرند و اگر كسي به واقع خود را بشناسد، اخگري از شعاع الهي كه از روح خدا در انسان دميده شده است را بهتر حس مي‌كند.
يكي ديگر از راه‌هايي كه مي‌تواند به خداشناسي كمك كند، داشتن رجا به لطف الهي است. امام رضا(ع) مي‌فرمايد: «مردم را از رحمت خدا نااميد نكن. در حالي كه خود به آن اميد داري.» نسل جوان دنبال ارتباط قوي تر براي شناخت پروردگارست.
يكي ديگر از راه‌هايي كه براي شناخت پروردگار وجود دارد جلوه‌هاي اخلاق الهي در اولياي الهي است. اخلاقي كه توام با تواضع و فروتني است.
ساده زيستي حضرت به همراه ديگر ويژگي‌هاي اخلاقي ايشان، مثل رفتار مسالمت‌آميز توام با تواضع و فروتني با زيردستان، انسان را مجذوب مي‌كند و آدم وقتي جذب اين رفتار امام مي‌شود، ناخودآگاه مجذوب خدا خواهد شد.

منبع: روزنامه شهر آرا

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: